Yüksek Harita Mühendisi Feza Tiryaki, Boyut Yayın Grubu’nun mesleği ile ilgili haritacılık kaynaklarını 20 yıl önce almaya başlamış. Sonrasında ise tarihten, astrolojiye, fotoğraf kitaplarından müzik kitaplarına çok sayıda eseri bünyesine kazandırmış.
Özel sertifikaları olan bu eserlerin sayı numaraları var. Feza Tiryaki adına düzenlenmiş sertifikalar ile gönderilmiş kitapların o kadar güzel kapakları, ciltleri, cd’leri var ki; insan dokunmaya kıyamıyor. Ama Yüksek Mühendis Feza Tiryaki herkesi bu kaynaklardan yararlanmaya Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğü’nün karşısında bulunan 3714-155 nolu Lisanslı Harita Kadastro Bürosu’na (LİHKAB) bekliyor. Ayrıca kendisi burada küçük bir Harita Müzesi (sergisi) oluşturmuş.
Feza Tiryaki ile bu müzede bir araya geldik ve dünden bu güne bir koleksiyoner gibi biriktirdiği eserlerini ve küçük müzelerini konuştuk.
Önce sizi okurlarımız tanısın Feza Bey?
Feza Tiryaki. Kastamonu’da serbest harita mühendisi olarak çalışıyorum. Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği’nden 1992 yılında mezun oldum.
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümünde de 1999’da yüksek lisansımı tamamladım. Meslekte 30’uncu yılımız.
Bu eserleri ne zaman almaya başladınız?
Mesleğimiz harita mühendisliği olduğu için harita ile ilgili Boyut Yayın Grubu’nun kaynaklarını 20 yıl önce almaya başladım. Bu süreçte de bu yayınları aldıkça hem etrafımdan çok olumlu dönüşler aldım, hem de kendim de çok beğendiğim için bir başvuru kaynağı olması açısından önce haritaları tamamladım. Haritalar 55 adet kaynaktan oluşuyor. Onunla beraber İstanbul’un Konstantiniyye’den İstanbul’a fotoğrafları, yine arkeoloji ile ilgili, sanat tarihi ile ilgili kaynakları toparladık. Bizim başlamamız bu şekilde oldu. Tabi bu yaşayan bir süreç. Yeni kaynaklar, yeni kitaplar çıktıkça da bizi de haberdar ediyorlar. Biz de onları alarak eksiksiz bir seri oluşturmayı hedefliyoruz. Kastamonu’da bu kaynaklardan faydalanmak isteyen kim olursa da gelip inceleyebilir, araştırmasını yapabilir. Bu kaynaklar sadece bize bağlı kalsın istemiyorum. Herkes gelip faydalanabilir. Tez yazan bir öğrenci, meraklı bir öğrenci, hocalarımız, araştırmacılar, meraklısı, herkes gelip yararlanabilir. Çünkü burada herkese hitap edebilecek kaynaklar var. Baskı kaliteleri çok güzel. Hepsinin çok güzel ayrıntılı hikâyeleri var. Zaten birçoğunda İlber Ortaylı, Celal Şengör referans kaynakları. Önsözlerini yazmışlar.
Kastamonu’nun haritaları ile ilgili bir kitap basılabilir mi? Böyle bir kaynağa rastladınız mı?
- Kastamonu tarihi çok sağlam olan bir ilimiz. Türk İslam medeniyetlerinden önce Cenevizlilerden tutun çok medeniyet gelmiş. Çok ciddi eserler bırakmışlar. Mutlaka toparlanabilir. Tarihte İstanbul Haritaları, Tarihte İzmir Haritaları basıldıysa Tarihte Kastamonu Haritaları da basılabilir tabi ki. Bu kaynakların içerisinde Kastamonu’ya özelleri var. Onlardan da faydalanarak, o konuları ayıklarsa birisi de bu konuyu incelerse böyle bir kaynak da Kastamonu’ya kazandırılabilir.
Bu müze nasıl oluştu?
Aslında müze iddialı bir kelime oldu. Ben çok fazla haddimi de aşmak istemiyorum. Bu kaynaklar bende olduğu sürece bu kaynakları ben ve az sayıda misafirim gelip görme imkânı buluyor. Daha önce iki kamu kurumuna bunların sergilenmesi konusunda ben teklifte bulundum ama onların imkânları olmadı. Bu eserleri sadece bizim büromuza gelen insanlar görmesin, görmek isteyen, faydalanmak isteyen herkes görsün istedim. Onları misafir ederiz. İncelerler, faydalanırlar. Fiziki imkânlarımız yeterli değil. Amacım bunlardan faydalanacak olan insanların gelip faydalanabilmesi.
Müze kısmında ne gibi objeler var?
Bizim haritacı camiasının kullandığı ölçü aletlerimiz vardır. Nivo, Teodolit, Takeometre dediğimiz modern aletlere geçmeden önceki, o zamanın modern aletleri. Yaklaşık 70-80 yıllık mazisi olan aletler var. Tablolaştırdığımız haritalarımız var. Mesela 1916 tarihli bütün Batı Karadeniz’i gösteren, Sinop’u da içine alan bir haritamız var.
1924-1926 tarihli haritalarımız var. Orada Kastamonu’nun özelinde de bir -iki tane kaynak var. Onları da ben müzayedelerden bir nevi ihale benzeri girerek aldım. İstanbul Beyoğlu’nda Denizler Kitabevi vardır. Tamamen bu kaynaklar üzerine satış yapar oradan temin ettim, bazılarını internetten satışlarla ihaleye girerek aldık. Haritayla ilgili ilgi duyduğumuz şeyleri toparlamaya çalıştık. Orada da bunları sergiledik. Bizim sektörümüzde harita camiasında çalışan arkadaşların da meslek geçmişini bilmesi açısından da bir faydası olacağını düşünüyorum. Eskiden mesleği icra etmek ne kadar zorken, şimdi teknolojinin ilerlemesi ile çok kolay hale geldi. Bunun bir numaralı sebebi de bu harita sanayi, savunma sanayinin bir alt koludur. Askeri sanayinin temelidir. Zamanında da bu haritalar hep güvenlik açısından askeri amaçlı geliştirilmiştir. Dolayısı ile bütün kültürler harita üretimine, harita yapımına çok emek sarf etmişler. Bizim de Dünya çapında başta Pîrî Reis olmak üzere büyüklerimiz var. Eseri, Kitâb-ı Bahriye’nin iki serisi de bende var. Onlar da tüm dünyanın haritalarını toparlamış. Tabi Pîrî Reis, zamanında çok akıllı, ileri görüşlü olduğu için diğer kaptanların da haritalarını toparlamış. Bir nevi müzecilik de yapmış. Gitmediği yerlerin de haritalarına sahip. O avantajı da var. Pîrî Reis haritasının sırları üzerinde zaman geçtikçe de yeni yeni keşifler yapılıyor. Böyle bir büyüğümüzün olması bizim için de bir gurur kaynağı.
Mesleğinizle ilgili aslında siz de bir koleksiyonersiniz diyebiliriz?
Evet, o noktadan başladık. Ama işte Boyut Yayıncılığın kitaplarından kendi mesleğimle ilgili olmayanları da aldım. Hat sanatının, arkeolojinin, müzik, sanat atlası, gökyüzü atlası, fotoğraf kitapları gibi… Benim çıkış noktam; iyi, kaliteli olan bir şeye saygı. Çok saygım var bunları yapan, üreten insanlara.
Müzeyi geliştirmeyi düşünüyor musunuz?
Tabi. Yine bu şekilde duyduğumuz ölçü aletleri olur, kaynaklar olur onları alıp geliştirmek isteriz. Geliştiririz. Bu biraz bizim mesleğimize özel bir şey. Ölçü aletlerimiz bizim için çok değerli. Nereye kadar getirebilirsek, geliştirmek isteriz.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
İlgili insanlar, merak eden insanlar gelip ziyaret edebilirler, faydalanabilirler, araştırma yapmak isteyen insanlara kapımız her daim açık. Buraya gelen herkese hitap edecek bir kaynak mevcut. Çok geniş bir yelpaze var. Özellikle fotoğraf sanatçıları için 1850’li yılların fotoğraflarından itibaren Konstantiniyye’den İstanbul’a Fotoğraf Serisi var. Bu fotoğraflar ne amaçla çekilmiş, çeken kim gibi fotoğraflarla ilgili bilgiler de var. O fotoğrafları gördüğünüz zaman bir de şimdiki manzarayı görünce de insan kıyaslama imkânına da sahip oluyor. İlgilileri bekleriz. Meslektaşlarımızı sergimizi gezmeye bekleriz. Bu vesile ile mesleğimizde emeği geçen üstatları saygı ile anıyorum. Sizlere de ilginizden dolayı çok teşekkür ederim.
Güven Tuzcu
Güven Tuzcu